Në Shqipëri mbi 2 mijë vajza ja kanë dalë të sfidojnë mentalitetin dhe paragjykimin, se futbolli është sport vetëm i djemve, dhe sot janë të angazhuara në 122 ekipe në gjithë vendin. Që prej ditës kur në Shkodër lindi futbolli i femrave, rreth dy dekada më parë, mjaft prej tyre kanë hasur pengesa, në përpjekje për të ndjekur ëndrrën për t’u bërë futbolliste. Ekipi i Vllaznisë dhe ai kombëtar i futbollit për vajza, kanë shënuar disa suksese në aktivitetet sportive ndërkombëtare ndërsa drejtues të Federatës Shqiptare të Futbollit thonë për “Zërin e Amerikës” se synojnë rritjen e profesionalizmit dhe masivizimit të futbollit për femra në vend.
Në Shqipëri 17 vite më parë, disa vajza shkodrane sfiduan mentalitetin paragjykues se futbolli është sport vetëm i djemve, dhe për herë të parë të parë në historinë e futbollit shqiptar, formuan ekipin e futbollit të femrave, “Juban Danja”. Më pas njëri pas tjetrit u formuan disa ekipe në qytete të ndryshme të vendit, për të mbërritur deri sot, kur në këtë sport janë angazhuar mbi 2 mijë lojtare dhe 122 ekipe gjithsej. Esmeralda Franja, lojtare në ekipin kombëtar të futbollit dhe kapitene e ekipit të Vllaznisë në Shkodër, që ka fituar pjesën dërrmuese të kampionateve kombëtare, si dhe ka marrë pjesë në grupet e Champions League për femra, duke u renditur e 16 në rangun e klubeve në Europë, rrëfen për “Zërin e Amerikës” pengesat që hasi në rrugëtimin e saj për shkak se ishte vajzë.
“Futbollin e nisa në shkollën 9-vjeçare. Zysha e fiskulturës po kërkonte vajza për një ekip futbolli dhe gjithë djemtë e klasës drejtuan gishtin tek unë dhe thanë: ‘Merrni Esmeraldën se ajo është shumë e mirë në futboll’. Gjithashtu dhe unë kam patur probleme në familje me mentalitetin, sepse babai im nuk ka qenë dakort që unë të merrem më futboll, dhe thoshte se futbolli nuk është për vajza, por është një sport djemsh. Por mbështetja ime me e madhe ka qenë mami, e cila e ka pas ëndërr kur ka qenë e re dhe më ka mbështetur mua në çdo hap. Arrita ta bind dhe babain dhe sot ai më mbështet në stadium dhe ndeshje”, – u shpreh për “Zërin e Amerikës”, Esmeralda Franja, kapitene e ekipit të futbollit Vllaznia, Shkodër.
Ekipi Kombëtar i Futbollit të vajzave ka arritur të renditet në vendin e 33 nga 55 ekipe në Europë, ku futbolli i vajzave ka lindur prej më shumë së gjysmë shekulli. Antigoni Hyska portiere e ekipit Apollonia, i dyti më i kuotuar pas Vllaznisë, si dhe portiere e ekipit kombëtar, thotë se kur nisi të luajë futboll kishte mbështetje pikërisht babain, por jo pjesën tjetër të familjes.
“Babai im ka qenë mbështetja ime më e madhe, por jo vëllezërit dhe mamaja. Ata e paragjykonin këtë sport dhe thoshin që futbolli nuk është për vajza, por sot ata janë mbështetja ime më e madhe dhe tifozët e mi më të zjarrtë. Ndjehemi mire sepse kemi thyer shumë tabu sidomos në Shqipëri, ku ka paragjykime”, tha për “Zërin e Amerikës” Antigoni Hyska, portiere e ekipit të futbollit Apollonia, Fier.
16-vjeçarja nga Fieri Xhesika Ndoji që luan në ekipet kombëtare U-16 dhe U-17, gjithashtu ka patur një nisje të vështirë. Edhe familja e saj fillimisht ka refuzuar që ajo të luajë futboll.
“Familja ime nuk pranoi për shkak se jam vajzë dhe vajzat sipas tyre nuk luajnë futboll, por unë doja ta shkelja rregullin e tyre, sepse më pëlqen shumë të jem futbolliste, dhe të ndjek ëndrrën time. Familjen e bëra krenare me suksesin tim. Ata tani krenohen me mua”, – u shpreh për “Zërin e Amerikës” Xhesika Ndoji, futbolliste e ekipit Kombëtar U-17.
FSHF e ka shpallur prioritet futbollin e vajzave që prej vitit 2019. Investimet janë rritur, me qëllim rritjen e profesionalizmit dhe masivizimit, në bashkëpunim dhe me UEFA. Që prej 10 vitesh ekipi Kombëtar i futbollit për vajza, merr pjesë në eliminatoret e kampionatit Botëror dhe atë Europian.
“Në krahasim me vitin 2020 është rritur me 50% numri i vajzave që luajnë futboll, për shkak dhe të promovimit që ka bërë FSHF, për shkak edhe të këtij prioriteti që ka në këtë drejtim si dhe dëshirës së vajzave, sepse është trend botëror. Ekipi Kombëtar i futbollit për vajza ka marrë pjesë në eliminatorët e kampionatit Botëror ‘Australi 2023’, ka arritur të grumbullojë për herë të parë 10 pikë në grupin e saj, dhe mendoj se kjo është një arritje e jashtëzakonshme”, – u shpreh për “Zërin e Amerikës”, Florian Riza, përgjegjës i Departamentit të Futbollit të vajzave në FSHF.
Sot vajzat shqiptare kanë prekur në fushën e futbollit dhe arbitrimin. Emanuela Rusta nga qyteti i Elbasanit, ja ka dalë të arbitrojë dhe ndeshje ndërkombëtare.
“E kam nisur rastësisht nga sugjerimi i një kolegut tonë që është arbitër. Thashë do ta provoj. E nisa si një sfidë për të testuar veten time, për diçka që nuk e kisha provuar më pare, për t’u marrë me 22 meshkuj në fushë. Thashë pse jo, ta provoj dhe mund të them se ka qenë një nga sfidat të kaluara më pozitivisht në jetën time”, – u shpreh për “Zërin e Amerikës” Emanuela Rusta, arbitre futbolli.
Jena Mala nga Shkodra, gjithashtu ndjek rrugën e arbitrimit, si asistent arbitër. Me synime të qarta për të ardhmen ajo thotë se po jeton ëndrrën e saj.
“Arbitrimin e kam zgjedhur sepse isha pjesë e sportit prej disa vitesh. Fillimi gjithmonë është i vështirë, sidomos në vendin ku jetojmë. Të hyjë një vajzë në arbitrim nuk është e lehtë, por unë mendoj se nëse i hyn kësaj rruge nuk arrin të dalësh më nga kjo botë”, – tha për “Zërin e Amerikës” Jena Mala, arbitre futbolli.
Autoritetet zyrtare thonë se po i kushtojnë rëndësi sportit në shkolla, dhe se që prej vitit 2013 përmes reformës në sistemin para-universitar kurrikulat janë përmirësuar në këtë drejtim, duke përfshirë koncepte të barazisë gjinore, dhe të të drejtës së gjithsecilit për t’u marrë me sport. Që prej vitit 2015 thonë zyrtarët shkollat u orientuan të krijonin ekipet sportive. Në bashkëpunim me Federatën Shqiptare të Futbollit autoritetet po aplikojnë disa projekte të licensuara nga UEFA, në arsimin parashkollor dhe atë 9-vjeçar që kanë në fokus masivizimin e futbollit të vajzave. Futbolli në Shqipëri përfshi dhe atë të vajzave, financohet nga FSHF, UEFA dhe FIFA. Të pyetur se ku qëndron mbështetja e qeverisë në këtë fushë zyrtarët thonë se politikat qeveritare lidhen me përmirësimin e infrastrukturës sportive në shkollë dhe komunitet.
“Politikat qeveritare në financimin e sportit në tërësi duke mbështetur dhe futbollin e femrave, lidhet me përmirësimin e infrastrukturës shkollore dhe atë komunitare. Flasim për infrastrukturë të gjerë që i përket fushave të mëdha, palestrave të pajisura me bazë materiale që do të thotë rritje e numrit të nxënësve që përfshihen në projektet e licensuara nga UEFA”, – u shpreh për “Zërin e Amerikës” Elvira Baze, përgjegjëse e Sektorit të Zhvillimit të Sportit në Ministrinë e Arsimit.
Gratë dhe vajzat në Shqipëri ja kanë dalë të thyejnë mjaft tabu ndër vite. Mbi 2 mijë vajza prej më afro dy dekadash, kanë luftuar fort që në shkallët e një stadiumi si ky të ndjejnë tifozerinë t’i mbështesë ato, të përfaqësojnë në botë vendin e tyre në futboll dhe të shtrojnë një udhë, jo dhe aq të lehtë në Shqipëri. Ato u ngritën mbi paragjykimet, luftuan për ëndrrën dhe të ardhmen e tyre, dhe nesër për to nuk do flitet thjesht si për disa lojtare në futboll, por si për disa guximtare që shënjuan futbollin e femrave në vend.
